Trước những biện pháp trừng phạt về kinh tế từ Mỹ, châu Âu đối với Nga trong thời gian gần đây đã làm dấy lên lo ngại về một chu kỳ tăng giá mới của nhiều loại hàng hóa. Ngày 01/03/2022, ba hãng tàu biển lớn nhất thế giới gồm MSC, Maesk và CMA CGM đã thông báo tạm ngừng vận chuyển hàng hóa đến và đi từ Nga điều này mang đến những thông tin không mấy tích cực cho chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu vốn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch. Thị trường chứng khoán Việt Nam và những Doanh nghiệp sẽ cần chú ý những gì trong giai đoạn tiếp theo?
I. Nhìn lại sự biến động của chỉ số Baltic Indices
Bộ chỉ số Baltic (Baltic Indices) gồm 03 chỉ số chính: Baltic Dry Index (BDI – chỉ số giá cước vận tải/thuê tàu hàng khô), Baltic Dirty Tanker Index (BDTI – chỉ số giá cước vận tải dầu thô) và Baltic Clean Tanker Index (BCTI – chỉ số giá cước vận tải dầu sản phẩm) là một những bộ chỉ số cơ sở quan trọng, đang được sử dụng rộng rãi để đo lường chi phí vận chuyển của hàng hóa qua đó gián tiếp đánh giá được tình hình cung/cầu đang giao dịch trên thế giới
Đánh giá: Sự kiện Nga sáp nhập Crimea ít tác động đến diễn biến bộ chỉ số, tuy nhiên các sự kiện trong thời gian trở lại đây như: đại dịch Covid-19, tàu Ever Given mắc cạn, sự kiện Nga và Ukraine 2022 lại có tác động đáng kể, đặc biệt là BDTI.
Cả 3 chỉ số đều có mức tăng mạnh kể từ thời điểm Nga tiến hành chiến dịch quân Hình 2: Tỷ trọng sự vào Ukraine, trong đó BDTI tăng mạnh nhất tính đến ngày 02/03/2022 chỉ số này tăng hơn 111% so với thời điểm 5 ngày trước khi sự kiện xảy ra. Điều này cho thấy nhu cầu vận tải dầu thô rất lớn và tác động của tình hình chiến sự tại Nga – Ukraine đã có ảnh hưởng ngay lập tức
II. Sự biến động các chỉ số Baltic và một số mặt hàng quan trọng
Giá lúa mì: Nga và Ukraine là hai nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu trên thế giới, sự leo thang căng thẳng chiến tranh giữa hai quốc gia đã khiến giá lúa mì tăng đột biến lên hơn 1.058 USD/bu. (tăng hơn 20% so với thời điểm trước khi xảy ra sự kiện). Mặt khác chỉ số BDI cũng đã tăng hơn 13% lên hơn 2,100 điểm điều này khiến chi phí vận chuyển hàng hóa khô trên thế giới nói chung sẽ bị tác động đáng kể trong thời gian tới.
Giá dầu thô, nhiên liệu: Nga là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ 3 thế giới sau UAE và Arap Xê út, với tổng sản lượng xuất khẩu dầu mỏ đạt khoảng 10 triệu thùng/ngày, việc áp đặt các biện pháp trừng phạt lên nền kinh tế Nga cũng như động thái tạm ngưng vận chuyển mới đây của các hãng tàu lớn trên thế giới đã làm giá dầu và chi phí vận chuyển dầu thô tăng đột biến. Giá dầu Brent và WTI đã vượt mốc 110 USD/thùng đồng thời BDTI cũng tăng hơn 111% so với thời điểm chưa xảy ra sự kiện
Bên cạnh đó, giá nhiên liệu như gas, dầu nhiệt cũng tăng lần lượt 21.39% và 23.52% so với thời điểm trước khi xảy ra chiến dịch quân sự.
Nhận xét: Chi phí vận chuyển và giá cả các loại mặt hàng hóa quan trọng trên thế giới đang được dự báo bước vào một chu kỳ tăng giá mới nếu bất ổn địa chính trị giữa Nga và Ukraine chưa được giải quyết triệt để. Điều này sẽ tác động đáng kể vào sự hồi phục của nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.
III. Đánh giá tác động đến Việt Nam
Nhóm ngành Logistics
Cảng biển:
- Thương mại hàng hóa giữa Việt Nam với Nga và Ukraine chỉ khoảng 7.8 tỷ USD vào năm 2021, tương ứng 1.2% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Vì chiếm tỷ trọng nhỏ, nên việc gián đoạn giao thương với 2 quốc gia này sẽ không ảnh hưởng đến kim ngạch XNK Việt Nam, từ đó sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển duy trì triển vọng tích cực.
- Khuyến nghị KHẢ QUAN đối với ngành Cảng biển (GMD, VSC) trong năm 2022 do sự tăng trưởng lợi nhuận ở mức cao +24% YoY xuất phát từ việc gia tăng sản lượng hàng hóa thông qua các cảng ở mức 6%-27% vì sự hồi phục chung toàn ngành và cải thiện hiệu suất ở các cảng
Vận tải biển:
- Nga là quốc gia sản xuất dầu lớn với nguồn cung hiện tại khoảng 10 triệu thùng/ngày, tương ứng 10% nhu cầu toàn cầu. Việc gián đoạn xuất khẩu dầu từ Nga và hoạt động của các đường ống ở Bắc Âu sẽ làm thắt chặt, thiếu hụt nguồn cung toàn cầu từ đó thúc đẩy giá dầu. Vì chi phí nhiên liệu chiếm 40- 50% chi phí hoạt động của các doanh nghiệp vận tải biển, nên nếu giá dầu tiếp tục tăng bởi bất ổn chính trị sẽ làm giảm lợi nhuận của các doanh nghiệp này. Tuy nhiên vì tình trạng thiếu hụt vẫn đang diễn ra, nên các chủ tàu có khả năng chuyển chi phí sang khách hàng từ đó bảo đảm tỷ suất lợi nhuận hoạt động
- Bất ổn chính trị ở Nga và Ukraine tạo ra rủi ro cho các chủ tàu khi vào cảng 2 quốc gia này, từ đó dẫn tới việc giá cước vận tải các tuyến liên quan đến 2 quốc gia này tăng mạnh do chủ tàu yêu cầu mức phí cao hơn. Các doanh nghiệp vận tải biển ở Việt Nam chủ yếu thực hiện cho thuê tàu định hạn thuộc các tuyến Trung Đông – Nội Á nên việc cước vận tải tuyến Nga và Ukraine tăng sẽ không ảnh hưởng đến các doanh nghiệp này
- Khuyến nghị KHẢ QUAN đối với ngành Vận tải biển (HAH, PVT) trong năm 2022 do sự tăng trưởng lợi nhuận ở mức cao +46% YoY vì (1) sản lượng vận tải gia tăng với trọng tải đội tàu tăng lên và (2) giá cước vận tải duy trì ở mức cao
Nhóm ngành lương thực
Ngành xuất khẩu gạo:
- Từ đầu năm đến 15/02/2022 có tín hiệu tương đối tích cực khi sản lượng và giá trị xuất khẩu tăng lần lượt là 36% và 20% so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay, sản lượng xuất khẩu sang Nga và Ukraine chỉ chiếm dưới 1% tỷ trọng sản lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam nên chiến sự nổ ra sẽ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành. Ngành lương thực có thể được hưởng lợi xuất phát từ một số yếu tố sau:
- Gián đoạn nguồn cung lương thực: Nga và Ukraine là hai nước xuất khẩu lúa mì (1/3 sản lượng thương mại thế giới) và ngô hàng đầu thế giới (xuất khẩu ngô của Ukraine chiếm 22% kinh ngạch thương mại thế giới), khiến giá cả các loại thực phẩm như bánh mì tăng cao, trong khi thu nhập người dân bị ảnh hưởng đáng kể dẫn tới tăng nhu cầu cho các sản phẩm thay thế có giá thấp hơn như gạo
- Các quốc gia ngoài chiến sự cũng tăng nhu cầu tích trữ lương thực và sản phẩm thay thế nhằm đảm bảo an ninh lương thực quốc gia
- Đánh giá KHẢ QUAN đối với doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn như: LTG, TAR, AFX, PAN ,… sẽ được hưởng lợi từ xu hướng tích trữ lương thực trong chiến tranh
Ngành Mía đường:
- Bên cạnh đó, ngành Mía đường cũng KHẢ QUAN (SBT, QNS, LSS) nhờ giá đường được kì vọng duy trì khả quan dựa vào (1) nguồn cung mía tại Brazil (Quốc gia xuất khẩu đường lớn nhất thế giới) được ưu tiên để sản xuất nhiên liệu sinh học ethanol khi giá nhiên liệu này (+32%YoY) theo xu hướng giá dầu thô tăng 54% YoY, và (2) nhu cầu đường vẫn vượt cung thế giới được kì vọng 3-4 triệu tấn trong niên độ 2021-2022
