I. Nhìn lại diễn biến sự kiện Nga sáp nhập Crimea
Ngày 22/02/2014, Nga đã phát động chiến dịch quân sự trên bán đảo Crimea, chiến dịch kết thúc ngày 27/03/2014. Thị trường tài chính và hàng hóa thế giới đã phản ứng như Hình 1.
Kết luận: TTCK Nga giảm 10.47% kể từ khi sự kiện bắt đầu cho đến khi kết thúc sau đó hồi phục trở lại sau 3 tháng. TTCK Mỹ gần như đi ngang trong suốt giai đoạn diễn ra sự kiện và bước vào giai đoạn tăng điểm sau 3 tháng. Trong khi đó TTCK Việt Nam hầu như không chịu tác động từ sự kiện này. Giá dầu có xu hướng đi ngang và tăng nhẹ (từ 1-3 tháng) do đang ở mức nền giá cao, trong khi một số giá hàng hóa khác lại có xu hướng giảm. Ở chiều ngược lại giá Nhôm, lúa mì, lúa mạch phản ứng tương đối tiêu cực với diễn biến.
II. Tình hình xuất khẩu của Nga
Một số hàng hóa quan trọng của Nga:
Theo JPMorgan, hiện Nga là một trong nhà cung cấp chủ lực của một số hàng hóa, nguyên liệu thô, cụ thể Nga đang có 11 mặt hàng chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng sản lượng hàng hóa toàn cầu, trong đó đặc biệt có một số hàng hóa, kim loại quý hiếm chiếm tỷ trọng cao như: Palladium, Platinum,…
- Palladium (45.6%): Là kim loại quý hiếm có ứng dụng cao trong ngành điện tử, sản xuất ô tô
- Platinum (15.1%): Hay còn gọi là vàng trắng, được sử dụng rộng rãi để làm đồ trang sức
Năm 2021, tỷ trọng xuất khẩu nhóm Nhiên liệu và năng lượng chiếm trên 63% cơ cấu xuất khẩu của nền kinh tế Nga, tiếp theo là các sản phẩm kim loại và công nghiệp hóa chất, cụ thể như Bảng 1.
Tình hình xuất khẩu của Nga:
Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nga năm 2021 đạt 7.14 tỷ USD (tăng 25.9% so với năm 2021), đứng thứ 21 trong số các đối tác thương mại chính của Nga. Trong đó kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nga đạt 4.89 tỷ USD (tăng 20.9% so với cùng kỳ năm trước) chủ yếu là các mặt hàng như: điện thoại và linh kiện (chiếm khoảng 33%), máy vi tính/sản phẩm điện tử (13%), hàng dệt may (10%)…
Kết luận: Trong những năm qua, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nga chiếm hơn 1% trong tổng kim ngạch XNK của Việt Nam, Việt nam đứng thứ 39 trong các đối tác thương mại của Nga. Sự biến động giá các mặt hàng là nguyên vật liệu đầu vào quan trọng như: xăng, dầu, gas… sẽ là vấn đề cần theo sát trong thời gian tới. Mặt khác, các doanh nghiệp trong những lĩnh vực này có thể sẽ được hưởng lợi khi mặt bằng giá một số loại hàng hóa chung tăng lên trong đó bao gồm các Doanh nghiệp Việt Nam.
III. Tình hình xuất khẩu của Ukraine
Một số hàng hóa quan trọng của Ukraine:
Theo Reuters, Ukraine hiện đang chiếm 16% sản lượng ngô và 12% sản lượng lúc mì xuất khẩu toàn cầu, trong đó 36% sản lượng ngô xuất khẩu sang Trung Quốc (giai đoạn 2020-2021) tăng 19% so với năm trước đó. Ngoài ra, một số mặt hàng xuất khẩu lớn khác của Ukraine có thể kể đến như: sắt thép, quặng, dầu mỡ động vật, thực vật… tuy nhiên giá trị xuất khẩu không quá lớn.
Tình hình xuất khẩu của Ukraine:
Thương mại song phương giữa Việt Nam và Ukraine trong năm 2021 đạt 720 triệu USD (tăng 50% so với năm 2020) nhưng chỉ chiếm 0.1% tổng kim ngạch XNK của Việt Nam.
Kết luận: Xung đột ở Ukraine sẽ không có tác động kinh tế đáng kể tới Việt Nam.
IV. Tác động của sự kiện đến Việt Nam
Diễn biến căng thăng leo thang giữa Nga và Ukraine sẽ tác động trực tiếp đến giá cả hàng hóa trên thế giới điều này sẽ tác động đến một số ngành và doanh nghiệp ở Việt Nam. Huan Broker đã có Tổng hợp báo cáo chiến lược năm 2022 của các CTCK – LINK TẠI ĐÂY, các ngành hưởng lợi sẽ bao gồm:
1. Ngành Dầu khí:
Nga là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ 3 thế giới sau UAE và Arap Xê út, với tổng sản lượng xuất khẩu dầu mỏ đạt khoảng 10 triệu thùng/ngày. Sự gián đoạn trong các chuyến dầu từ Nga tới các đường ống ở Châu Âu sẽ ảnh hưởng tới nguồn cung năng lượng toàn cầu. Phía Mỹ đang lên kế hoạch ứng phó bằng cách xả kho dự trữ dầu, nhằm khắc phục nguồn cung trong ngắn hạn. Mặc dù vậy, đây chỉ là biện pháp tạm thời, và khó có thể duy trì trong thời gian dài. Do đó, giá dầu sẽ khó có thể điều chỉnh giảm, và sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong thời gian tới.
Giá dầu duy trì ở mức cao, nhìn chung sẽ tác động KHẢ QUAN lên nhóm ngành dầu khí. Trong đó:
- Đối với nhóm thượng nguồn: kỳ vọng các dự án thăm dò, khai thác sẽ sôi động trở lại nhờ nhu cầu khai thác tăng, và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ khoan, xây lắp giàn khoan, kho nổi như PVS và PVD dự kiến có được các hợp đồng mới với giá trị cao hơn
- Đối với nhóm trung nguồn: nhu cầu vận tải dầu năm 2022 dự kiến sẽ gia tăng khi nhu cầu tiêu thụ sản phẩm hóa dầu từ các dự án Dung Quất, Nghi Sơn hồi phục. Ngoài ra, nhu cầu nhập khẩu LNG sẽ tiếp tục thúc đẩy việc xây dựng hệ thống kho chứa. PVT hiện chiếm toàn bộ thị phần vận tải dầu thô và LPG trong nước, còn GAS đang đầu tư vào các dự án LNG Thị Vải GĐ 2 và LNG Sơn Mỹ GĐ 1 nhiều tiềm năng trong thời gian tới.
- Đối với nhóm hạ nguồn: khuyến nghị khả quan đối với cổ phiếu PLX, OIL nhờ kỳ vọng sản lượng xăng dầu phục hồi cùng giá bán tăng, và triển vọng thoái vốn tại PGBank. Bên cạnh đó, BSR cũng sẽ được hưởng lợi nhờ chênh lệch giữa giá sản phẩm và giá dầu thô nguyên liệu (crack spread) tăng, giúp cải thiện lợi nhuận
2. Ngành Phân bón
Động thái cấm xuất khẩu Amoni nitrat (NH4NO3) của Nga có thể đẩy giá phân đạm trên toàn cầu tiếp tục tăng. Hiện nay, sản lượng Amoni nitrat xuất khẩu của Nga đạt khoảng 15 triệu tấn/năm, chiếm 75% nguồn cung toàn thế giới. Bên cạnh đó, Trung Quốc vẫn duy trì chính sách hạn chế xuất khẩu phân bón nhằm đảm bảo nguồn cung nội địa, trong bối cảnh thiếu hụt năng lượng và chi phí nguyên liệu đầu vào (khí, than) tăng cao. Điều này sẽ khiến tình trạng thiếu hụt nguồn cung nghiêm trọng thêm, và đẩy giá các loại phân bón tiếp tục duy trì ở mức cao.
Do đó, khuyến nghị KHẢ QUAN đối với cổ phiếu DPM và DCM, nhờ kỳ vọng sản lượng xuất khẩu phân bón tăng cùng giá bán tiếp tục duy trì ở mức cao.
3. Ngành Thép
Nga đang xếp thứ 2 về xuất khẩu thép vào EU (Sau Thổ Nhĩ Kỳ). Tỷ trọng khoảng 14.1% đối với thép dẹt và 19% đối với thép dài.
Tỷ trọng xuất khẩu vào EU của một số bên liên quan:
- Ukraine: 8% thép dẹt và 7.4% thép dài
- Belarus: 14.4% thép dài
- Trung Quốc: 5.7% thép dẹt và 5.8% thép dài
Nếu lượng xuất khẩu này bị cắt giảm do cấm vận thì sẽ tạo cơ hội cho các nhà xuất khẩu khác vào thị trường này, đặc biệt với nhóm tôn mạ hiện đang xuất nhiều sang thị trường này (NKG, HSG). Hiện tại HPG không xuất nhiều thép xây dựng sang sang EU. Quan điểm KHẢ QUAN đối với cổ phiếu của các công ty xuất khẩu thép lớn, đặc biệt là nhóm tôn mạ có xuất khẩu vào EU (NKG, HSG) do có thể hưởng lợi nếu EU cắt giảm nhập khẩu thép từ Nga và Belarus, Ukraine không duy trì sản xuất được do chiến tranh. Điểm cần lưu ý: EU vẫn áp hạn ngạch nhập khẩu (> 3% sẽ tăng bước thuế) lên các quốc gia xuất khẩu vào đây, hiện Việt Nam đang chiếm tỷ trọng 2% nhập khẩu thép dẹt của khối này.
4. Ngành chăn nuôi
Giá nông sản tăng đột biến: Nga và Ukraine lần lượt là hai nước xuất khẩu lúa mì thứ nhất là thứ ba thế giới, cả hai nước chiếm gần 1/3 thương mại thế giới về lúa mì khiến giá lúa mì tăng +17.8% so với thời điểm trước chiến tranh. Ngoài ra, Ukraine cũng đứng thứ tư trong số các nước xuất khẩu ngô, chiếm 22% kinh ngạch thương mại thế giới của nông sản này khiến giá của sản phẩm ngô tăng 8.4% so với giai đoạn trước sự kiện này.
Sự kiện chiến tranh giữa Nga và Ukranie sẽ ảnh hưởng TIÊU CỰC đến nhóm ngành chăn nuôi khi giá nguyên vật liệu thức ăn chăn nuôi tiếp tục tăng cao trong khi đặc thù ngành khó có thể chuyển mức tăng chi phí vào giá bán. Một số cổ phiếu có thể bị ảnh hưởng: DBC, VLC.
Nguồn: Nội dung báo cáo dự trên Đánh giá tác động chiến dịch quân sự giữa Nga và Ukraine của CTCK BSC
